Koningsbergen

"Wanneer men wil weten waar Koningsbergen of Keuningsbargen is gelegen binnen de grenzen van Oldeholtpade dan wordt men, als het goed is, verwezen naar het gebied dat ligt ten zuiden van de Stellingenweg en ten oosten van de Vinkegavaartweg. Voor de herkomst van de naam "Koningsbergen" is nog geen verklaring gevonden. In een in 1805 uitgegeven Leeuwarder Courant lazen wij het bericht dat op 3 juni van dat jaar het landhuis "Koningsbergen" met bijbehorende bossen te koop werd aangeboden.Het complex werd op 15 oktober 1805 aangekocht voor een bedrag van 1150 goudguldens door het echtpaar Roelof Sjoerts Hofstee en Popkjen Pieters. In de koopakte wordt het gekochte omschreven als "een zeer aangenaamverblijf, Koningsbergen genaamd". De kaart van Eekhoff (1850) geeft aan dat dit landhuis eens moet hebben gestaan aan en ten westen van de eens zo belangrijke verbindingsweg tussen het oude Friesland en Drente, op circa 350 m. van de Stellingenweg. Er wordt wel eens beweerd dat hier op Koningsbergen in vroegere dagen een soort stins moet hebben gestaan. Te vergelijken met de Stins van Ter Idzard. Dit "voorname huis" zou volgens overlevering op de plaats van het landhuis hebben gestaan totdat het door brand werd verwoest. In verband hiermee is het waarschijnlijk interessant te weten dat het onderschrift van één van de vele door de bekende Amsterdamse reizende tekenaar Jacobus Stellingwerf gemaakte tekening luidt: "Het huis Lieuwenburg onder Oldeholtpade in de grietenij van Stellingwerf Westende, behorende den Heere Augustinus Lycklama à Nijeholt 1723" Geschiedkundigen veronderstellen echter dat in plaats van Oldeholtpade, Nijeholtpade moet worden gelezen en dat met "Lieuwenburg", "Leemburg" werd bedoeld, de stins die ooit aan de Vriesburgerweg in Nijeholtpade heeft gestaan en die in 1723 eveneens toebehoorde aan "den out Grietman Augustinus Lycklama à Nijeholt". Uit het Floreencohier van Oldeholtpade blijkt evenwel dat dezelfde Augustinus, toen nog Grietman van Opsterland, in 1700 te boek staat als de halve eigenaar van "eene Zaate Lants, streckende de Schene tot de Linde". Nu wil het geval dat het huis "Koningsbergen" binnen de kavelgrens van deze state was gelegen. Het zal toch niet zo zijn dat veronderstelling van de geschiedkundigen door de jaren heen niet juist is geweest en dat huize Lieuwenburg wel degelijk in Oldeholtpade heeft gestaan. Opgravingen zouden mogelijk een oplossing kunnen bieden, helaas is in het begin van de jaren '60 het gehele gebied rond het voormalige landhuis afgegraven. Alle sporen zijn daardoor naar alle waarschijnlijkheid weggewist. Wellicht zal nooit aan het licht komen of bovenstaande veronderstelling op waarheid berust. Van Augustinus Lycklama à Nijeholt kan nog worden verteld dat hij in 1670 werd geboren als zoon van de toenmalige grietman van Ooststellingwerf, Lubbert Piers Lycklama à Nijeholt. Hij overleed op 22 juni 1744 te Beets. Zijn stoffelijk overschot werdbijgezet in het familiegraf aldaar. Een imposante steen siert daar zijn laatste rustplaats. Dat er op Koningsbergen tegenstellingen bestonden komt misschien wel het duidelijkst naar voren uit het feit dat er daar tot in het begin van de 20e eeuw nog holbewoners woonachtig waren. De gebroeders Velt mogen wat dat betreft de laatsten worden genoemd. Eén van deze broers stond bekend als dichter van menig "schoon spotlied". Door de kinderen werden die op zeurderige wijs aangeheven bij het naar school gaan. De eenvoudige grafsteen van Marinus Velt onder de karakteristieke beukeboom op de oude begraafplaats in De Wandelbos houdt de herinnering aan deze typische dorpsfiguren in stand. Wanneer over Koningsbergen wordt gesproken mag zeker niet onvermeld blijven dat tot op de dag van vandaag het verhaal de ronde doet dat hier een veldslag tussen de Frieze legers en die van de Romeinen zou hebben plaatsgevonden in het jaar 28 na Chr.Helaas is er tot nu toe geen enkele aanwijzing waaruit ook maar op enigerlei wijze mag of kan worden afgeleid dat hier de wapens inderdaad hebben gekletterd."

 (bron: www.oldeholtpade.com)